Seçim araştırmaları doğru çıkacak mı?

12 Haziran Milletvekili Seçimlerine 1 aydan daha kısa bir süre kaldı. Gündem tamamen seçim haberlerine kilitlenmiş durumda. Siyasi partilerin çalışmalarının yanında araştırma şirketlerinin yaptığı seçim araştırmaları da gündemde önemli ölçüde yer almaya başladı. Kimisine göre kamuoyunu etkilemeye yönelik yapılan bu araştırmalar ne kadar doğruyu söylüyor, elbette bunu en iyi 12 Haziran günü öğreneceğiz.

Politika Yazı işleri olarak her hafta Balıkesir gündeminden satırbaşlarını sizlere aktardığımız bölümümüzde bu hafta farklı bir konuyla karşınızdayız. Birincisayfa olarak Ocak ayından bu yana takip ettiğimiz ve gazetelere yansıyan araştırmalarla ilgili sizlere bir derleme yapıp hangi şirket, nasıl bir seçim tablosunu kamuoyuyla paylaşmış sunmaya çalıştık.

Seçimler sırasında gündemin ön sıralarında yer alan araştırma şirketlerinin bugünden hangi tahminleri yaptığını ve bu tahminlerin hangi şirket için en doğruyu yansıttığını 12 Haziran günü çıkacak tabloyla birlikte tekrar değerlendirmenin, söz konusu araştırma şirketlerinin inandırıcılığını test etmek için bulunmaz bir fırsat olduğunu düşünüyoruz.

Araştırmalar niçin yapılır?

Seçim araştırmaları ya da genel bir ifadeyle kamuoyu araştırmaları aslında siyasetçilere izledikleri politikalar ve söylemlerin halk tarafından kabul görüp görmediğini ölçmek ve gelecek projeksiyonlarını gözden geçirmelerine imkân sağlaması amacıyla yapılmaktadır.

Siyasiler özellikle seçim dönemlerinde bu araştırmaları yaptırarak son dönemeçte bir kazaya uğramamaya ve söylemlerini gözden geçirmeye çalışırlar. Dolayısıyla bu araştırmaların objektif olması ve genel kanaatleri yansıtması hem siyasi partiler hem de araştırma şirketleri için önemli bir noktadır.

Araştırmalar, yapılan seçimlerle karşılaştırılabildiği için de kimin doğru yöntemi kullanarak araştırma yaptığı kısa sürede test edilebilmekte, dolayısıyla ticari bir faaliyet sürdüren araştırma şirketlerinin geleceğini önemli ölçüde etkileyebilmektedir. Zira olduğundan daha fazla oy alıyormuş gibi görünen bir parti seçimden sonra kendisine söylenenin altında bir oy aldığında araştırma şirketiyle yollarını kolaylıkla ayırabilir. Böyle bir durum araştırma şirketlerinin faaliyetleri açısından hayati bir durum olduğu gözden kaçırılmaması gerekir.

Araştırmalar siyasal tercihleri etkileyebilir mi?

Böyle bıçak sırtında bir çalışma yürüten araştırma şirketlerinin seçim sonuçlarını açıklaması ise herkesin beklentisinin aksine seçmenin siyasi tercihlerini zannedilenin aksine çok fazla değiştirmemektedir.

Araştırmalara bakıldığında ise bu oldukça net olarak görülmektedir. Çünkü incelediğimiz araştırmaların hemen hemen hepsinde “kararsızlar” dediğimiz seçmen kitlesinin genel seçmen kitlesinin %10’un geçmediği, geriye kalan %90’ın zaten seçim dönemine kadar tercihlerini üç aşağı beş yukarı netleştirdiği açıkça görülmektedir.

Ancak yine de bireylerin siyasi tercihlerini kullanırken beslendikleri bilgi kaynaklarına göre oy davranışında bulunmaları, akıllara açıklanan kamuoyu araştırmalarının bireylerin tercihlerini genel kanaatlerin doğrultusunda kullanabileceği fikrini getiriyor. İletişim de Suskunluk Sarmalı diye kavramsallaştırılan bu duruma göre bireyler genel kanaate göre fikirlerini oluşturmakta ve genelin aksine düşünen fikirler suskun kalmayı tercih etmekte. Başka bir ifadeyle kişi, içinde yaşadığı topluluğun ya da toplumun nabzını tutarak, genele aykırı düşen düşüncesini yalıtımdan ya da zarar görmekten çekindiği için açıklamaz. Ancak, kendi düşüncesi bir başkası tarafından dile getirildiğinde ona destek olur. Böyle bir kişiye de “Hangi partiye oy vereceksiniz?” diye sorulduğunda ise genelin kanaatine uygun cevaplar verebilir, ancak sandıkta yine kendi tercihini ortaya koyabilir.

Yine de böyle bir yönlendirmenin olup olmadığı konusu tartışmaları beraberinde getirse de ölçülmesi zor bir konu olduğu için kesin yargılardan kaçınmak gerekir.

Araştırmalar ne diyor?

Bu girişten sonra bugüne kadar gündemde düzenli olarak yer alan araştırma şirketlerinin açıkladıkları 12 Haziran Genel Seçimlerine yönelik araştırma sonuçlarına hep birlikte bir göz atalım.

Nisan ayında Milliyet gazetesinde A&G Araştırma Şirketi, Adil Gür’ün açıkladığı araştırma sonuçlarına göre AKP’nin oyu % 45, CHP’nin %30 bandında, MHP’nin ise %10-15 aralığında olduğunu gösteriyor. Araştırmaya göre AKP 2007 seviyelerinde, CHP ise yüzde 20.8 olan 2007 oyunun 9 puan üzerinde. MHP ise 2007’nin biraz altında olduğu görülüyor. Bağımsızların daha fazla sayıda TBMM’ye gireceğini varsayan araştırmada parti sıralamalarının 2007’ye benzese de milletvekili sayıları 2007’ye benzemeyeceği öngörülüyor.

Andy-Ar Ocak ayından bu yana düzenli araştırma yapan bir başka araştırma şirketi. Bugüne kadar her ay yaptığı 4 araştırmanın sonuçlarını yayınlayan Andy-Ar’ın araştırmalarında genelde partilerin sıralaması değişmezken oy oranlarında manidar artışlar ve azalışlar göze çarpıyor.

Andy-Ar’a göre AKP oyunu koruyor, CHP yükseltiyor

Andy-Ar’ın araştırmalarına göre, Ocak ayında AKP %48,3, CHP %25,2, MHP %10,6 ve BDP %6,9 çıkarken, Şubat ayında AKP %48,8, CHP %26,2, MHP %10,4 ve BDP %6,8 oranında bir seyir izlemiş.

Mart ayında yapılan araştırmada ise %48,2’le AKP’nin oy oranında düşüş yaşanırken, aynı dönemde CHP’nin %26,8 ile oy oranı yükselişe geçmiş durumda. MHP ise Mart ayında 0,8’lik bir yükselişle oylarını 11,2’ye çıkarmış, BDP ise %5,8 ile Mart ayında en büyük düşüşü yaşayan parti durumunda.

Son olarak Andy-Ar, Nisan ayında yaptığı araştırmayı kamuoyuyla paylaştı. 19-21 Nisan’da yapılan, İstanbul, Ankara, İzmir, Bursa, Antalya, Erzurum, Diyarbakır, Trabzon olmak üzere toplam 8 il’de, 1.628 denek ile gerçekleştirilmiş araştırmaya göre; AKP oylarını büyük bir oranda artırarak %51,2 çıkartıyor. CHP ise, Mart ayında yapılan araştırmada 26,8 oranında çıkan oylarını bu araştırmada yüzde 28,8 oranına yükseltmiş durumda. MHP ise %10,7’lik oy oranıyla kan kaybetmeye devam ederken, BDP’nin oy oranı ise %4,3 olarak tespit edilmiş.

GENAR: AKP %48,7, CHP %25,2

Referandum sürecinde en yakın sonuçları bilen araştırma şirketlerinden biri olarak dikkatleri üzerine çeken GENAR araştırma şirketi de periyodik olarak seçim araştırması açıklayan şirketlerinden bir diğeri.

GENAR’ın 13-27 Nisan tarihlerinde 60 ilde, 121 ilçede ve 23 köyde yüz yüze anket tekniği ile 2250 kişiyle yaptığı araştırmanın sonuçlarına göre AKP %48,7, CHP %25,2, MHP %11,9 ve BDP % 6,4 oy oranına sahip görünüyor.

Araştırmada bir başka ölçümlenen gösterge ise milletvekili genel seçimleri için “Kararsız” olduğunu söyleyenlere sorulan “Hangi partiye daha yakınsınız?” sorusuna verilen cevaplar oluşturuyor. Bu soruya kişilerin cevapları, AKP %49,7, CHP %22,9, MHP %10,2 ve BDP %4,5 şeklinde ortaya çıkıyor.

Seçmenin %69’u Yeni Anayasa istiyor

Kadrosunda Prof.Dr.İhsan Dağı ve Prof.Dr. Doğu Ergil gibi tanınan akademisyenleri barındıran bir başka araştırma şirketi olan METROPOLL, Ocak ayından bu yana hem siyasal gündem hem de diğer gündem maddelerini araştırarak raporlar yayınlıyor.

METROPOLL’ün son araştırmasında, 12 Haziran Genel Seçimleri’yle ilgili genel tablo önce bahsettiğimiz araştırmalardan biraz daha farklı olarak yansıtılıyor. Açıklanan araştırma sonuçlarına göre 3-5 Nisan tarihlerinde aralarında Balıkesir’in de içinde bulunduğu 31 ilin merkez, ilçe ve köylerinde 1517 kişiye bilgisayar yardımlı telefon anketi uygulanmış ve deneklere “12 Haziran’da yapılacak Milletvekili seçiminde hangi partiye oy vermeyi düşünüyorsunuz?” sorusuna deneklerin %38,4’ü AKP, %20,0’ı CHP, %10,1’i MHP ve %5,4’ü BDP yanıtını vermiş.

Diğer araştırmalardan farklı olarak METROPOLL’ün araştırmasında deneklere “Türkiye’nin yeni bir anayasaya ihtiyacı olduğunu düşünüyor musunuz?” sorusu da sorulmuş ve deneklerin %69,4’ü bu soruya “Düşünüyorum” diyerek aslında seçimlerden sonra siyasetin gündeminin anayasa sürecine kilitleneceğini bir kez daha göstermiştir.

MHP baraj sıkıntısı yaşayacak

Düzenli olarak Habertürk gazetesi için araştırma yapan ve bunu kamuoyuyla paylaşan bir başka araştırma şirketi de Konsensus Araştırma Şirketi.

Konsensus, 3 bin kişi ile Türkiye genelinde 375 mahalle ve köyde yüz yüze görüşmelerle yaptığı son araştırmadan çıkan en çarpıcı sonuç MHP’nin bir baraj sıkıntısı yaşadığının belirgin bir şekilde ortaya çıkması. MHP’nin oy oranı 12 Eylül Referandumundan bu yana kimi ay yükselmesine rağmen azar azar düşerek yüzde 11’lere gerilemiş durumda.

Araştırmaya göre AK Parti’nin oyları yüzde 49’lar, CHP’nin oyları ise yüzde 26’lar düzeyinde. Konsensus anketinin en çarpıcı yanı, MHP baraj altında kalsa dahi, AKP’nin tek başına anayasayı değiştirecek milletvekili sayısına ulaşamaması.

KONDA tahmininin 10 Haziran’da açıklayacak

Sık sık gündemde yer alan araştırma şirketlerinin aksine bu seçimlerde KONDA, 10 Haziran’a kadar hiçbir araştırmasının sonucunu yayınlamayacağını deklare etti. KONDA o zamana kadar araştırmalarını sistematik olarak sürdüreceğini tüm analizlerini yaptıktan sonra seçim tahminlerini 10 Haziran Cuma günü, büyük bir ihtimalle Radikal gazetesinde, yayınlayacağını bildirdi.

Buna rağmen çeşitli medya kuruluşlarında oran vermese de bazı demeçler veren KONDA Genel Müdürü Bekir Ağırdır, AKP’nin %50’yi geçerse şaşırmam diyor. Diğer partilerin oy oranları hakkında bir şey söylemeyen Ağırdır ve KONDA’nın seçim tahmini için 10 Haziran’ı merakla bekliyoruz.

MHP’nin kasetlerden sonra durumu ne olacak?

Aslında açıklanan araştırmalara baktığımızda tüm araştırmalar neredeyse MHP’de son iki haftadır yaşanan gizli çekim kasetlerinden önce yapılmış araştırmalar. Kaset furyasından sonra hali hazırda MHP’nin üst yönetiminde bulunan 10 ismin hem MHP’deki hem de Milletvekilliği adaylığından istifa etmesi MHP’nin oy oranını nasıl etkileyeceği merak konusu.

MHP’nin oy oranının bundan sonra nasıl şekilleneceğinin yanı sıra diğer partilerin bu oy değişiminden yararlanıp yararlanamayacağı da merak edilen bir diğer konu. Zira MHP oy kaybederse oylarının AKP’ye kayacağı genel kanaati oluştururken, bir diğer görüşe göre MHP’ye yapılan bu kaset operasyonunun ters tepeceği ve MHP tabanının bu şantaj karşısında kenetleneceği yönünde.

Ancak kasetçilerin amacının Devlet Bahçeli’yi görevinden etmek olduğunu düşünürsek, seçimlere kadar kaset operasyonunun farklı ve umulmadık isimler üzerinden devam etmesi olası gibi görünüyor.

Tercihler iki blokta toplanıyor

Bugüne kadar yayınlanan araştırmalara baktığımızda 12 Haziran Milletvekili Genel Seçimlerinde seçmenlerin tercihlerinin büyük bir oranda iki blokta toplandığını gösteriyor.

AKP hedeflediği oy oranını yakalayamasa bile tek başına iktidarını sürdürecek gibi görünürken, CHP Kemal Kılıçdaroğlu’yla yakaladığı değişim rüzgârıyla, oy oranında görünür bir artış yakalayacağa benziyor. Ancak CHP’de %30’un altında kalmış her seçim sonucunun farklı yorumlanacağını unutmamak gerekir. Bu yüzden Genel Başkan Kemal Kılıçdaroğlu, bu seçimlerde %30’un altında kalmamaya çalışacaktır.

12 Haziran Seçimlerinin şüphesiz en çok konuşulan partisi MHP olacak. Özellikle son kaset skandallarıyla sarsılan MHP’nin barajın altında kalıp kalmaması seçimden sonra MHP’nin yönetiminde büyük değişimlerin ortaya çıkmasını da belirleyecektir. Zira barajın altında kalmak Devlet Bahçeli’nin MHP’de görevini eskisi gibi devam ettirmesini zorlaştıracaktır.

Bu hafta, seçim araştırmalarının sonuçlarını derleyerek sizlere aktarmaya çalıştığımız Birincisayfa bölümümüzün sonuna geldik. Yazılarımızı her Pazartesi günü habercilikte çeyrek asırı geride bırakan Politika gazetesinden, tüm hafta boyunca Balıkesir’in an be an güncellenen tek haber portalı www.balikesirpolitika.com’dan takip edebilirsiniz.