Referandum gündemi toz duman

Yiğitlik intikam kazanmakta değil, tahammül göstermektedir.

William SHAKESPEARE

12 Eylül Pazar günü yapılan Anayasa Referandumu’ndan sonra yerel gündemin tozu dumana karıştı. Referandumun ardından yerel gazeteler hafta ortasına kadar referandum sonuçlarını ve yorumları okuyuculara aktardı. Oylamanın sonucunun özellikle “kendi ayağına sıkacağını” haftalar önceden duyurduğumuz “hayır” cephesi için başka sonuçları da beraberinde getireceğini bugünden söylemek zor değil. Referandum sonuçları Türkiye projeksiyonuna benzer çıkan Balıkesir’de, sahil kısmı anayasa paketine “hayır” derken Balıkesir’in merkezi ve doğusu “evet” dedi.

Balıkesir kent merkezinde 13-18 Eylül tarihlerinde yayınlanan yerel gazetelerin birinci sayfalarından derlediğimiz Birincisayfa bölümümüzle bu hafta da karşınızdayız. Türkiye’nin ve Balıkesir’in en önemli gündem maddesini oluşturan 12 Eylül Referandumunun ardından yerel gazeteler geçtiğimiz hafta da referandum sonuçlarını ve yorumlarını birinci sayfalardan okuyucularına aktardılar.

Referandumunun ardından hafta ortasına kadar devam eden haberler gündemin önemli maddesini oluştururken, okulların açılması, İcra müdürlüğünde ortaya çıkan rüşvet soruşturması ve önümüzdeki haftalarda adayların bir bir ortaya çıkmasıyla hareketli bir seçim yarışına sahne olacak üniversitedeki rektörlük seçimleri geçtiğimiz haftanın öne çıkan diğer gündem maddeleriydi.

Türkiye “evet”, Balıkesir “hayır” dedi

Aylardır tüm Türkiye’nin kilitlendiği Anayasa değişiklik paketi referandumu önceki hafta 12 Eylül Pazar günü yapıldı. Mayıs ayında başlayan Anayasa referandumu maratonu, paketin Türkiye genelinde %58 “evet” oyuyla kabul edilmesiyle sona erdi. Referandumun sona ermesiyle sonuçlarının ortaya çıkardığı tartışmalar, önümüzdeki günlerde de devam edeceğe benziyor. Özellikle bu tartışmaların “hayır” cephesindeki iç hesaplaşmaların ve yeni Anayasaya uygun hazırlanacak uyum yasaları ekseninde olacağını düşündüğümüzü belirtmek istiyoruz.

Tartışmalar kısmına geçmeden önce genel olarak referandumun sonuçlarına baktığımızda ise; Referandumda 49 milyon 446 bin 269 seçmen, 151 bin 549 sandıkta oy kullanması bekleniyordu. Türkiye çapında katılım %77’i olurken bunda BDP’nin referandum oylamasını boykot etmesinin de önemli bir etkisinin olduğunu atlamamak gerekir. Tabi bir de her seçimin tembelleri olan “bana ne”cilerin de bu orana katkısı tartışılmaz. Son olarak CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’nun da oy kullanamayarak %23’ün içinde yer aldığını söyleyerek tarihe not düşmeliyiz.

Türkiye genelinde Anayasa değişiklik paketi referandum oylamasında seçmenlerin %58’i “evet” derken, %42’si “hayır” oyunu tercih etti. Balıkesir özelinde baktığımızda ise Balıkesir Türkiye tablosunun tersini yansıtarak “hayır” oyları %52, “evet” oylarının oranı ise % 48 oldu.

Balıkesir “hayır”cı 19 ilden biri

Anayasa referandumunda çıkan sonuçlara Türkiye haritasında baktığımızda aslında 2009 yerel seçimlerin bir benzeri tablo ile karşı karşıyayız. Ege ve Akdeniz sahil şeridinden referandumda hayır oyu çıkarken Karadeniz, Orta Anadolu da evet oyları ağırlık kazanıyor. Ayrıca boykotun kısmen etkili olduğu Güney Doğu ve Doğu Anadolu bölgelerinde de evet oyunun yüksek oranda çıkması ise BDP’nin boykotunun olmasaydı “evet” oylarının %65’ler civarında olacağını gösteriyor.

Türkiye çapında “hayır” oyu kullanan 19 ilden birisi olan Balıkesir’de referandumun sayıları ise şöyle: Kayıtlı 859,259 seçmen, 2 bin 758 sandıkta oy kullandı. Oy kullanan seçmen sayısı 735,639 olurken katılım oranı % 85.61’lerde kaldı. Kullanılan geçerli 722,075 oydan, “evet” oyları 348,417, “hayır” oyları 373,658 oldu.

Balıkesir'in sahil şeridindeki Ayvalık, Burhaniye, Edremit, Erdek, Gömeç, Bandırma ilçelerinde “hayır” oyları önde çıkarken; Dursunbey, Bigadiç, Sındırgı, İvrindi, Kepsut gibi kıyıdan uzak bölgelerde de sandıklardan büyük oranda “evet” oyları çıktı. Dursunbey, %85 oranında “evet” oyu kullanarak Balıkesir’in “evet” rekoruna; %74 hayır oyu çıkan Ayvalık ise “hayır” rekoruna imza atan ilçelerimiz oldu. İlçelere genel olarak tekrar baktığımızda ise “evet”çi ilçeler: Balıkesir merkez, Bigadiç, Dursunbey, Havran, İvrindi, Kepsut, Savaştepe, Sındırgı. “Hayır”ın önde çıktığı ilçeler ise Ayvalık, Balya, Bandırma, Burhaniye, Edremit, Erdek, Gömeç, Gönen, Manyas, Marmara, Susurluk.

Siyasiler bu tabloyu iyi okumalı

Referandum sonuçları 10 ay sonra genel seçimlere gidecek yerel politikacılar tarafından iyi okunmalı. Referandumun kazananı AKP, BBP ve Saadet Partisi’nin görece avantajlı gireceği Genel Seçimler, “hayır” cephesindeki CHP, MHP, DSP ve DP gibi partiler için tam bir varoluş mücadelesi şeklinde gerçekleşeceğinden kuşku yok. Tabi burada CHP’nin “hayır”cıların abisi olarak avantajlı durumunu göz ardı edemeyiz.

Balıkesir ilinde ise referandum ilginç bir tablo ortaya çıkardı. Bu tabloyu siyasiler nasıl yorumladı az çok tüm parti temsilcilerinin açıklamalarından anlaşılabiliyor. Ancak bize göre bu referandumun en büyük sonucu “seçmen davranışlarındaki olgunluğun”, sanıldığının aksine, her seçimde daha da artığını gösteriyor. Zira Balıkesir’de referandum sonuçlarını ilçe ilçe incelediğimizde AKP’nin 2009 yerel seçimlerine kazandığı bazı ilçelerden “hayır” çıkması, CHP ve MHP’nin kazandığı bazı ilçelerden de “evet” çıkması seçmenin referandumda siyasi bir olgunlukla tercih yaptığının en büyük göstergesi.

Örneğin 2009 yerel seçimlerinde 2009 Belediye Başkanlığı seçimlerinde Balıkesir Merkez’de %41 oy alan “hayır”cı MHP, merkezde çıkan %55 referandum oylarını iyi analiz etmesi gerekiyor. Buna benzer başka örnekler CHP ve AKP için de geçerli. Sındırgıda Belediye Başkanlığı seçimlerinde %48 oy alan CHP, referandumda % 57 ile “evet” çıkan ilçelerden oldu. MHP’nin de tabanını hesaba katarsak pekâlâ sonucun başka türlü olabileceğini söyleyebilirdik ama öyle olmadı. Aynı şekilde Erdek de bu örneklerimizden birisi. Erdek, 2009 yerel seçimlerde Belediye başkanlığına %47 ile AKP’li adayı iş başına getirdi. Ancak referandumu siyasi tercihten ayrı tutan Erdekliler referandum oylamasında %69 oranında “hayır” diyerek yerel seçimlerden farklı bir tercih ortaya koydu.

Referandumun “en”leri

Her yarışta olduğu gibi 12 Eylül Referandumunun da “en”leri vardı. Referandumda en fazla “evet” oyu yüzde 95.63 ile Ağrı'dan çıktı. Ağrı'yı Batman ve Balıkesir’in Kardeş Kenti Siirt %95 “evet” oyu ile takip etti. Bu sıralama Bingöl ve Hakkari’yle devam etti. En fazla “hayır” oyu çıkan il ise % 81’le CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu'nun memleketi Tunceli oldu. Tunceli'yi % 74 ile Trakya Bölgesinden Kırklareli izledi. “En Hayır”cı iller listesinde % 74’le Edirne, % 69’la Muğla ve % 65 ile Tekirdağ yer aldı.

BDP’nin boykotu ise bölgede sınırlı kalırken en az katılım %9 ile Hakkari’de gerçekleşti. Hakkarili seçmenlerin %91’i sandığa gitmedi. BDP’nin güçlü olduğu Diyarbakır’da oylamaya katılım %30, Mardin'de %43, Şırnak'ta katılım %23 oldu. BDP’nin en güçlü olduğu yerlerde boykotun beklenenin altında kalması ve kullanılan oyların % 90’lar civarında “evet” olması ise bölge siyasetinde yeni aktörlerin ön plana çıkacağının sinyallerini veriyor.

12 Eylül Referandumu’nun en ilginç olayı ise “hayır” cephesinin liderliğini yapan CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’nun oy kullanamamasıydı. Bu olay Siyasal İletişimcilere küçük bir ihmalin siyasi imaj açısından nasıl olumsuz etkisi bir olabileceğini göstermesi açısından önemliydi.

Bundan sonra ne olacak?

Referandumun ardından ortaya çıkan siyasi tablo özellikle “hayır” cephesi tarafından daha iyi analiz edilmeli. Çünkü referandum süreci boyunca oylamayı hükümetin güven oylamasına dönüştüren hayırcılar, önümüzdeki seçimlerde seçmenin karşısına hangi söylemlerle ve hangi stratejilerle çıkacağını hesaplamak zorunda kalacak. Buna göre parti örgütlerinde değişime gidilebileceği ve seçimlere yeni kadrolarla girmek isteyebilecekleri de göz önünde bulundurulmalı. Aslında referandum çalışmalarında “hayır”cıların referandumdan “hayır” çıkması halinde işlerinin biraz daha zor olduğunu 9 Ağustos tarihli “Hayırcılar kendi ayaklarına sıkabilir” ara başlıklı yazımızda belirtmiştik. “Hayır”cılar söylemlerini değiştirmezken, “evet”çilerin söylemlerinin 12 Eylül hesaplaşmasından, demokrasinin standartlarının yükseltilmesine doğru evirildiğini gözlemlemiştik.

Öte yandan referandum tartışmalarının burada kalmayacağı açık. Özellikle TBMM’nin açılmasından sonra başlayacak uyum yasaları sürecinde tartışmaların devam edeceğini düşünüyoruz. Uyum yasalarında ortaya çıkacak tartışmaların da “çağdaş demokrasi”, “egemenlik”, “kuvvetler ayrılığı”, “sivil dikta”, “korku imparatorluğu”, vb. kavramların etrafında döneceğini söyleyebiliriz.

Tüm bu yazılanların ve söylenenlerin ardından referandum sonuçları, analizleri, yorumları ve sonrasında gelen suç duyuruları ile 12 Eylül referandumu, geçtiğimiz hafta yerel gazetelerin birinci sayfalarında 23 manşet haber, 10 sürmanşet haber ve 26 birinci sayfa haberi şeklinde okuyucuya aktarıldı.

Okullar açılıyor

Referandum gündeminin yanı sıra geçtiğimiz hafta Balıkesir’in önemli gündem maddelerinden biri de 2010-2011 Eğitim Öğretim yılı başlamasıydı. Binlerce veli ve öğrenciyi ilgilendiren eğitim yılının başlamasını yerel gazeteler, okul alışverişi, Milli Eğitim Müdürü Abdurrahim Köksal’ın “Yeni eğitim dönemine hazırız” açıklamaları ve Türk Eğitim-Sen sendikasının demeçleriyle okuyucularına duyurdu.

Referandum haberlerinin gerisinde kalan eğitim yılının başlaması haberlerinin özellikle bugünden itibaren daha geniş bir şekilde yerel gazetelerde yer alacağını düşünüyoruz. Geçtiğimiz hafta yerel gazeteler bu habere birinci sayfalarında 1 manşet, 2 sürmanşet ve 12 birinci sayfa haberi şeklinde yer verdi.

Rüşvet operasyonu

Geçtiğimiz haftanın bir diğer önemli gündem maddesi ise İcra Müdürlüğü’nde yaşlanan “rüşvet ve görevi kötüye kullanma” iddiasıyla başlayan operasyon oldu. Bir ihbarı değerlendiren Emniyet Müdürlüğü Kaçakçılık ve Organize Suçlar Şube Müdürlüğü ekiplerinin 3 aylık teknik takip sonunda aralarında yöneticilerin ve emekli İcra Müdürlüğü çalışanlarının da olduğu 7 kişi gözaltına alındı. Mahkemeye sevk edilen şüphelilerden 2’si tutuklanarak cezaevine kondu.

İcra Müdürlüğü merkezinde gerçekleşen operasyon hafta sonu yerel gazetelerin birçoğunda manşette yer aldı. Haber birinci sayfalara 6 manşet, 1 sürmanşet ve 3 birinci sayfa haberi şeklinde yansıdı.

Rektörlük yarışı hareketleniyor

Balıkesir Üniversitesi´nde rektörlük seçimleri yaklaştıkça adaylar da yavaş yavaş belirginleşiyor. Ekim ayında Balıkesir Üniversitesi´nde yapılacak rektörlük seçimleri öncesinde, geçen dönem sandıktan ilk sırada çıkan, ancak Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer tarafından atanmayan Prof.Dr. Bedriye Tunçsiper geçen hafta yeniden aday olduğunu açıkladı. Daha önce Prof.Dr. İrfan Ay ve Prof.Dr. Mahir Alkan’ın adaylığını açıklamasının ardından üçüncü aday olan Tunçsiper’in adaylığını hazırladığı internet sitesinden açıklamasıyla rektörlük seçimlerinin önümüzdeki günlerde kıran kırana geçeceğe benziyor.

Referandumun ardından önümüzdeki günlerde yaşayacağımız başka bir seçimle bu haftaki Birincisayfa’ın gündemini tamamladık.Yazılarımızı her Pazartesi günü gazetemiz Politika’dan, tüm hafta boyunca www.balikesirpolitika.com’dan takip edebilirsiniz.